ཏེ་ ད་ ང་གིས་དོན་ཚན་ལྔ་པ་ནང་ལུ་ ང་བཅས་འཆང་མི་གི་ལྷ་ཁང་གིས་སྐོར་ལས་ཞུ་ནི། འཆང་མི་ལྷ་ཁང་ཟེར་མི་འདི་ ག་གིས་ཆགས་ཡི་ག་ཟེར་བ་ཅིན་ དང་པ་ཟེརཝ་ད་ལུ་ ང་བཅས་ཀྱི་ ད་ལྟོ་གཤོང་ཕུག་རིན་པོ་ཆེ་གིས་ ཡབ་རིན་པོ་ཆེ་གིས་ གཡུས་ཚན་ཅིག་ ལེ་ཤ་མེད་མི་ནང་ལུ་ར་ཁོ་བྱོན་ནུག་ཟེར་ཞུ་ནི།

In the fifth session I want to talk about the temple of Changmi. It was firstly founded by Yab Rinpoche, the father of present Shongphu Rinpoche. He came here when there was not much peole before.

ཨ་ནཱ་བྱོན་ཞིནམ་ལས་ ཏེ་ མེ་མེ་རིན་པོ་ཆེ་ ཁོ་ཨ་ནཱ་ནང་ལུ་བཤལ་ཏེ་བྱོན་པའི་སྐབས་ལུ་ ཏེ་ ཨ་ནཱ་ལུ་ ད་ལྟོ་ ང་བཅས་འཆང་མི་གི་ལྷ་ཁང་དང་ ཧེ་མ་ལྷ་ཁང་དང་ ད་ལྟོ་ང་བཅས་ཀྱི་ རྒྱལ་པོ་ཆགས་ས་གཉིསཔོ་ཆ་ར་གཅིག་ཁར་སྡོད་ཡི་ཟེར་ཞུ་ནི། ཏེ་ དེ་འབདཝ་ད་ལུ་ རྒྱལ་པོ་གི་འོག་ལུ་ ཏེ་ ཁོ་རང་ མེ་མེ་བྱོནམ་ད་ལུ་ ཏེ་ ཨ་ནཱ་གི་འོག་ལས་ ཆུ་གཙང་ཅིག་ཡང་ཡོདཔ་ཨིནམ་མས་ཟེར་ཞུ་ནི།

There was a Spring water (Chu tsang) during the time of Maemae Rinpoche's visit here. In the begining, both the temple and king were kept together.

ཏེ་ ཆུ་འདི་ག་ཅི་སྨོ་ཟེར་བ་ཅིན་ ཆུ་འདི་མཚོ་ཨིན་མས་ཟེར་ཞུ་ནི། ཏེ་ ཧེ་མ་ ཨ་ནཱི་ལྷ་ཁང་ནང་ལུ་ ཡོན་ཆབ་ཡང་ཨ་ནཱི་མཚོ་ལས་ ཨོག་སྟེ་ཕུལ་ཡོདཔ་ཨིན་པས། ཏེ་ ལྷ་ཁང་འདི་ ང་དྲནམ་ཅིག་ཁར་ ཏེ་ ཧ་ལམ་ཅིག་སྡོད་ཡི། ཏེ་ ཧེ་མ་ ལྷ་ཁང་ཟེར་ཡང་ ཅིག་འདི་མེད་དོ་ཨིན་མས། ཏེ་ ཁྱིམ་གྱང་ཁོག་ཅིག་བཟོ་སྟེ་ ཏེ་ ཨ་ནཱི་ཐོག་ཁར་ ཏེ་ ད་ལྟོ་ ང་བཅས་ཀྱི་ལྷ་ཁང་ནང་རྒྱལ་པོ། རྒྱལ་པོ་འདི་ག་ཅི་ཟེར་བ་ཅིན་ རྒྱལ་པོ་མ་ཧ་ར་ཛ་ཟེར་ ཁོ་སྐྱེས་ས་འདི་ ཁོ་གི་འཁྲུངས་ས་འདི་ རྒྱ་གར་ཨིན་པས།

The water was a Lake. They use to take water from this lake to make an oblation. It was a ragged house and the king Maha Raja was kept there. The king Maha Raja was born in India.

ཏེ་ དེ་སྦེ་ནི་འདི་གིས་ ད་ལྟོ་ང་བཅས་ཀྱི་ མ་ཧ་ར་ཛ་གི་ཕོ་བྲང་ཟེར་ས་འདི་ ཏེ་ ཁྱིམ་ ཁོ་གིས་ལྷ་ཁང་ཟེར་སྦོམ་མེདཔ་ཅིག་ ཏེ་རག་རོག་ཅིག་ ཨེན་ཏ་བཀབ་ཏེ་སྡོད་ཡི། ཨ་ནཱི་སྐབས་ལུ་ ཏེ་ ཁོ་གིས་དཀོན་གཉེར་འདི་ ག་སྡོད་ཡི་ཟེར་བ་ཅིན་ དཀོན་གཉེར་འདི་ ག་སྡོད་ཡི་ཟེར་བ་ཅིན་ ཨ་རྒས་ཕུག་རྒྱས་ཟེར་མི་ ཏེ་ ཁོ་ དྲོ་པ་བཟའ་བ་ཅིན་ ཕྱི་རུ་མེད། ཕྱི་རུ་བཟའ་བ་ཅིན་ དྲོ་པ་མེད་མི་ མི་གཅིག་གིས་ ཏེ་ ཨ་ནཱ་ང་བཅས་འཆང་མི་ལུ་ལྷ་ཁང་འདི་ བདག་འཛིན་འབད་དེ་ གནང་ནུག་ཟེར་ཞུ་ནི།

The palace of king was not big and the roof was covered by planks. A poor grandfather Phugay was shrine keeper during that time.

ཏེ་ ཨ་ནཱི་འབད་བའི་སྐབས་ལུ་ ཏེ་ ང་བཅས་ཀྱི་ ང་དྲནམ་ད་ལུ་ ལྷ་ཁང་ཆུང་ཀུ་ཅིག་ ཏེ་ ག་ཅི་འབད་ནི་ཡང་མ་བེདཝ་ཅིག་སྡོད་ཡི་ཟེར་ཞུ་ནི། ཏེ་ དེ་ལས་ ད་ལྟོ་ ང་བཅས་ཀྱི་ ཁོ་དང་པོ་སྤང་ཐང་གི་ཨ་རྒས་ཟླཝ་ཆ་པ་ཟེར་མི་གི་ ཁོ་ཡང་དང་པོ་ དྲུང་པ་གིས་བརྒྱུད་པ་ཅིག་ཨིན་པས། ཏེ་ ཁོ་གི་ ཨ་ནཱི་ལྷ་ཁང་འདི་ ཨ་ནཱི་འབདཝ་ད་ མི་བཏུབ་ནི་མས་ཟེར། སྡེབས་རི་ཅིག་ཡང་ བརྐྱབ་དགོ་པས་ཟེར།

When I recollect my early days the temple was too small and uncomfortable to do anything. The grandfather Daw Chapa of Pangthang who was descedants of Drungpa had done the (debri).

ཏེ་ ནང་ན་ རྟེན་ཡང་ལེགས་ཤོམ་ཅིག་ ིན་འདུག་ཟེར་ ཏེ་ ཨ་ནཱི་བསྒང་ལུ་འདི་ ང་གིས་ཡང་ ཨ་ནཱ་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེ་གིས་ སྐུ་ས་ཚུ་ ཨ་ཙི་རེ་འབག་ཚུགས་དེས། ཏེ་ ཁོ་གིས་ རྩ་བ་བཙུགས་ཏེ་ སྦྱིན་བདག་ཁོ་གིས་འབད་དེ། ད་ ལཱ་ ང་བཅས་མི་མང་གིས་འཐོན་ཏེ་ གུ་རུ་སྣང་སྲས་ཟིལ་གནོན་གཅིག་བཞེངས་ཡི་ཟེར་ཞུ་ནི། ཏེ་ ད་ལྟོ་ གུ་རུ་གི་འོག་ལུ་འདི་ ཏེ་ མཚོ་འདི་འབད་བ་ཅིན་ ངོ་མ་སྡོད་ཡོདཔ་ཨིནམ་པས།

He said that they do not have a good relic and sponsored to built the statue of Guru Nangsay Zilnon. At that time I could carry a little of soil to built statue. There was a lake underneath of Guru.

ཏེ་ ད་ལྟོ་འབད་བ་ཅིན་ ཧེ་མ་ཡོན་ཆབ་ ཨ་ནཱ་ལས་ཕུལ་ཡི། ད་རེས་ནངས་པ་འབད་བ་ཅིན་ མ་པ་ ཆུ་ཨ་ཙི་རེ་འདི་ ད་ལྟོ་ཡང་ འཐོནམ་འཐོན་ས་ཨིན། ཏེ་ ད་ རྒྱལ་པོ་དང་ ལྷ་ཁང་འདི་ ཏེ་ མ་པ་ལས་ར་སྟབས་མི་བདེ་ནི་མས་ཟེར། ད་ལྟོ་ང་གིས་ དུས་ཚོད་ཨ་ནཱི་ཅིག་ཨིན་ཟེར་ བརྟེན་བརྟེན་ཅིག་ཞུ་ནི་མིན་འདུག ཏེ་ ཁོང་གཉིས་འདི་ མ་པ་ལས་རང་མི་བཏུབ་པས་ཟེར།

We can see small water today in the place where we offered water oblation in the past. The temple and the king was unomfortable keep together but I do not remember the time of discussion

ཏེ་ ད་ལྟོ་ གུ་རུ་དང་ ག་ཅི་ལོ་རྒྱལ་པོ་འདི་ ཨ་ནཱ་ར་བཞག་སྟེ་ ང་བཅས་མི་གིས་ ཏེ་ ལོ་གཅིག་གི་ལོ་མཆོད་འབདཝ་ད་ ཨ་ཙི་ཙི་སྟབས་མི་བདེ་བས། ལྷ་ཁང་འདི་ཚུར་ཁ་ཐུག་ལུ་སྤོ་འདི་ཡོད། ལྷ་ཁང་འདི་ བཟོ་རྣམ་འདི་ ག་དེ་སྦེ་ཡོད་ཟེར་བ་ཅིན་ ཐོག་གསུམ་གྱི་རྩིས་ཨིན། དེ་འབདཝ་ད་ལུ་ ཡར་ཐོག་གི་འདི་ ཏེ་ བླ་མ་ ང་བཅས་ཀྱི་ ག་གིས་ཚོགས་འཁོར་བསྐོར་ནི་གིས་ བླ་མ་ག་བྱོན་རུང་ ཏེ་ སྐུ་ཞག་རེ་བཞུགས་དགོ་པ་ཅིན་ ཨ་ནཱ་ལུ་བཞུགས་དོ།

Then the statue of king was kept as it is and the temple was shifted hither as it needs more space to perform annual rituals and other religious activities. The temple is three storied where the top floor is used as guest house for the spiritual masters who come to attend religious activities.

བར་ཐོག་ལུ་ རྟེན་ག་ཅི་དང་ག་ཅི་ར་ཡོད་ཟེར་བ་ཅིན་ ང་བཅས་དང་པོ་གིས་ སྐུ་འདི་ཚུ་ ཏེ་ རྟེན་འདི་ཚུ་ཚངམ་སྦེ་ར་ཡོད། གཙོ་བོ་ངོ་མ་ར་ ཏེ་ ཆོས་ལོངས་སྤྲུལ་གསུམ་ཡོད་ཟེར་ཞུ་ནི་ལགས། ཏེ་ ད་ ཕར་ཁ་ཐུག་ལུ་རྒྱལ་པོ་གི་ནང་ལུ་འབད་བ་ཅིན་ ཏེ་ རྒྱལ་པོ་དང་ ཏེ་ ཁོ་ཨ་ནཱ་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེ་འདི་ ཨ་ཙི་ཙི་སོ་སོ་འབག་བ་ཅིན་ སྟབས་མི་བདེ་ནི་མས་ཟེར་ གུ་རུ་གནམ་མེད་ས་མེད་ སྐུ་གཟུགས་སྦོམ་ལས་བརྟེན་ཏེ་ ཏེ་ ཨ་ནཱི་ལུ་ གུ་རུ་དང་ ང་བཅས་ཀྱི་ རྒྱལ་པོ་འདི་ རྒྱལ་པོ་མ་ཧ་ར་ཛ་འདི་ ཁོ་བཟོ་རྣམ་ག་ཅི་བཟུམ་ཅིག་ཡོད་ཟེར་བ་ཅིན་ ཁོ་ཕྱག་མཚན་ཡང་ ད་ལྟོ་ཡང་ རྒྱ་གར་འབད་ར་ ཕྱག་མཚན་ཡོད། ཁོ་གིས་ཆིབས་པ་ཡང་ གླངམོ་ཆེ་ཡོད་ཟེར་ཞུ་ནི།

The second floor has the staue of Dharmakaya (Choelong truelsum) as the main relic and also all other statues. As the statue of Guru is too big to shift iyt is kept together with the statue of king Maha Raja. The statue of king resembles like an Indian and rides on elephant.

དེ་ལས་ ད་ ཨ་ནཱ་ལས་ ཨ་ནཱ་ལུ་ ན་ཧིང་གཞེ་ཧིང་ ཉམས་གསོ་ག་གིས་ཞུ་ཡི་ཟེར་བ་ཅིན་ ང་བཅས་ ད་ལྟོ་གིས་ ཚོགས་སློབ་བསོད་ནམས་སྟོབས་རྒྱས་ཀྱིས་འབད་ཞུ་སྟེ་ ཏེ་ ང་བཅས་ཚུ་གིས་ དེ་གིས་སྐབས་ལུ་ ང་བཅས་ཨ་ནཱ་ ལས་མཚན་དག་པ་ཅིག་གིས་ ཏེ་ ཨ་ནཱ་ལུ་ གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེ་གིས་ དབུ་གི་ཐོག་ཁར་ ཨ་ཙི་ཙི་ ད་ ཕོག་སྟེ་འབད་བ་ཅིན་ ཁོ་གི་ཡར་ལུ་དབུ་གི་ཐོག་ཁར་ [རྒྱས་སྒྲོ་]ཟེར་ས་ལུ་ རེགཔ་ད་ལུ་ མི་བཏུབ་ཟེར་ ཏེ་[རྒྱས་སྒྲོ་]དང་ ཁོ་གིས་ཡར་གྱི་ ལྕངམ་འདི་གི་བར་ན་ ཏེ་ ལག་ཆ་གཅིག་ བཞག་ཡི་ཟེར་ཞུ་ནི།

Some of the people called Tsholop Sonam Tobgay to renovate the place of the statue of king. They raised the beam above the Guru's head as it is not good if it touches the (gaydro).

དེ་ལས་ ཤུལ་ལས་ ང་བཅས་ཀྱི་ ཟླཝ་གསུམ་དེ་ཅིག་ལུ་ ལོག་སྟེ་ ཁོ་ ཚོགས་སློབ་བསོད་ནམས་སྟོབས་རྒྱས་ཞུ་སྟེ་བལྟཝ་ད་ལུ་ དབའི་ཨ་ནཱི་འདི་ ཡར་གྱི་རྒྱས་སྒྲོ་འདི་གིས་ ཡར་ཏ་ ག་དེ་འབད་དཔ་ཨིན་ན་ [རྒྱས་སྒྲོ་]འདི་ སྟབས་མ་བདེཝ་སྦེ་ ཡར་སོང་ནུག་ཟེར་གསུང་སྟེ། ང་བཅས་ཚུ་གིས་བལྟཝ་ད་ལུ་ ཏེ་ སྐུ་ཨ་ཙི་ཙི་ རིངམོ་འགྱོ་འགྱོཝ་ཨིན་མས་ཟེར་ཞུ་ནི།

They called Tsholop Sonam Tobgay three months later where he said the (gaydro) looks uncomfortable but they observed that the statue has grown.

ཏེ་ ང་བཅས་ཀྱིས་ ད་རེས་ནངས་པ་ ཁོ་གི་[རྒྱས་སྒྲོ་] ཡོད་ས་ལས་ ཏེ་ ལྕངམ་འདི་བཏོག་སྟེ་ ཡར་ཏ་ དོང་སྤེགས་ཏེ་ ཁོ་གིས་རྒྱས་སྒྲོ་འདི་ ཨ་ནཱ་ལས་ཡར་ བཙུགས་བཞག་སྟེ་ཡོད་ཟེར་ཞུ་ནི། ཏེ་ ད་ལྟོ་འཆང་མི་གི་ལྷ་ཁང་དང་ རྒྱལ་པོ་གིས་སྐོར་ལས་ཞུ་མི་འདི་ ཨ་ནིམ་ཅིག་ཨིན་ལགས།

They had cut the beam and placed the (gaydro) from the hole. The talk about the temple of Changmi and the statue of king ends here.